Τεχνικές για να αποφύγουμε την μετάδοση των δικών μας φόβων στα παιδιά μας
Οι γονείς που έχουν συγκεκριμένους φόβους ή διαθέτουν γενικά μια προδιάθεση στο άγχος, συχνά ανησυχούν ότι περνούν τα προβλήματά τους στα παιδιά τους. Ανεξάρτητα από το αν το άγχος σας οφείλεται σε αράχνες, κολύμπι ή αθλήματα, μπορείτε να αποτρέψετε τα παιδιά σας από το άγχος με τους εξής τρόπους:
- Αν έχετε μία επίμονη φοβία, επιτρέψτε σε άλλους ενήλικες (που δεν διαθέτουν αυτή τη φοβία) να αποτελέσουν πρότυπο για τα παιδιά σας. ‘Ενα παιδάκι φοβάται τα σκυλιά και γενικότερα τα ζώα, από την μια πλευρά, επειδή μπορούν να δαγκώσουν, κι από την άλλη – το φόβο προκαλούν διάφορες καταστάσεις, όπως η επίσκεψη ατόμων με σκυλιά, τα έπιπλα καλυμμένα με τις τρίχες των κατοικίδιων, τα σκυλιά που μπορούν να το γλύψουν ή ακόμα και γάτες που τρίβονται στα πόδια. Ο γονιός μπορεί να βοηθήσει σε αυτό, επιτρέποντας στο παιδί να έρθει σταδιακά σε επαφή με κατοικίδια σκυλάκια κάποιου φίλου ή συγγενή, για να τα χαϊδέψει ή να παίξει μαζί τους. Έτσι, το παιδί μαθαίνει να συμπεριφέρεται στα σκυλιά και άλλα ζώα με ασφαλή τρόπο.
- Προσέξτε τη γλώσσα που χρησιμοποιείτε. Οι αγχώδεις γονείς πέφτουν συχνά στην παγίδα να υπενθυμίζουν στο παιδί τους να «προσέχει». Αυτή η φράση είναι τόσο γενική και η επανάληψή της προκαλεί δυσκολίες στο παιδί. Αντιθέτως, μάθετέ τα μια και καλή να προσέχουν σημάδια ασφάλειας και κινδύνου. Για παράδειγμα:
- Σημάδι ασφαλείας: Το παιδί σας μπορεί να ντρέπεται να παίζει με παιδιά που δεν γνωρίζει – μια κατάσταση πολύ παρόμοια με αυτή που αισθανθήκατε στην παιδική σας ηλικία. Μπορείτε να πείτε: «Παρατήρησα ότι τα άλλα παιδιά σου χαμογελούν. Νομίζω ότι θέλουν να έρθεις και να παίξεις μαζί τους».
- Αντί να δίνετε προσοχή σε σημάδια κινδύνου, για παράδειγμα: «Πρόσεξες ότι αυτό το δέντρο είναι έτοιμο να πέσει;», προσπαθήστε να αναδείξετε τα σημάδια ασφαλείας, π.χ. «Παρατήρησες πόσο δυνατό είναι αυτό το δέντρο; Ας δοκιμάσουμε να ακουμπήσουμε πάνω του πριν περπατήσουμε»
- Για τα μικρά παιδιά μπορείτε να φτιάξετε τις δικές σας ιστορίες/ παραμύθια με ήρωες, που χρησιμοποιούν ειδικές στρατηγικές για αντιμετωπίζουν τους φόβους και το άγχος τους. Αλλά να θυμάστε ότι τα παραμύθια αυτά πρέπει να είναι ευχάριστα, δεν το παρακάνουμε και δεν τρομάζουμε τα παιδιά. Επίσης, μπορείτε να πείτε ιστορίες που σχετίζονται με μαθήματα ζωής και αρετές, όπως είναι η υπομονή και η φροντίδα. Ζητήστε από τον βιβλιοθηκάριο του σχολείου ή της γειτονιάς να σας προτείνει βιβλία που βοηθούν στην αντιμετώπιση των φόβων και στην ενθάρρυνση της συμπόνιας και της υπομονής.
- Μην περνάτε τις ενήλικες ανησυχίες σας στα παιδιά σας. Ορισμένες φορές, νομίζουμε ότι τα παιδιά είναι ωριμότερα και ικανά να χειριστούν περισσότερα προβλήματα ή πληροφορίες από αυτά που τελικά μπορούν. Ας πούμε ότι έχετε οικονομικές δυσκολίες. Ένα παιδί δεν μπορεί να βοηθήσει και κάποια μπορεί να φοβηθούν ότι θα χάσετε το σπίτι σας ή ότι θα πάρετε διαζύγιο. Με άλλα λόγια, μην βαραίνετε τα παιδιά με τα ενήλικα προβλήματα που δεν μπορούν να επιλύσουν. Εάν όμως εμφανιστούν, βοηθήστε το παιδί να καταλάβει, ότι υπάρχουν καθήκοντα και αποφάσεις, που απασχολούν μόνο τους ενήλικες, και ότι δεν χρειάζεται να ανησυχεί για αυτά.
- Προφέρετε δυνατά τα λόγια που χρησιμοποιείτε να μειώσετε το άγχος σας. Το πιθανότερο είναι ότι το παιδί σας θα μάθει να κάνει το ίδιο. Για παράδειγμα, «Νιώθω άγχος για την ομιλία που πρέπει να δώσω στη δουλειά. Θα κάνω επαναλήψεις και πρόβες για να είμαι σίγουρη ότι θα είμαι έτοιμη». Ή «Όταν πάω στον οδοντίατρο, αντί να αγχώνομαι για το τι θα γίνει, σκέφτομαι πόσο όμορφα και υγιή θα είναι μετά τα δόντια μου».
- Βοηθήστε τα παιδιά σας να καταλάβουν και να κατηγοριοποιήσουν συγκεκριμένα συναισθήματα. Ένα παιδί που έχει προδιάθεση στο άγχος μπορεί να αναγνωρίζει ευκολότερα πότε αυτό κάνει την εμφάνισή του και να δυσκολεύεται με άλλα συναισθήματα, όπως ο θυμός, η θλίψη και η ενοχή. Οι έρευνες δείχνουν ότι οι άνθρωποι που μπορούν να αναγνωρίσουν τα συναισθήματά τους, τείνουν να τα ρυθμίζουν καλύτερα, το ίδιο ισχύει και για τα παιδιά. Ενθαρρύνετε το παιδί σας να σας λέει πώς νιώθει όταν φαίνεται αγχωμένο ή τρομαγμένο, και ακούστε χωρίς να το διακόψετε τι έχει να σας πει. Κάντε ερωτήσεις τύπου «Τι σε φόβισε πιο πολύ» «Μήπως είναι η μουσούδα του», «Μήπως είναι το γαύγισμα του». Αποφύγετε να ρωτάτε γιατί, εφόσον αυτή η λεξούλα προκαλεί συχνά ενοχές, κάνοντας το παιδί να δίνει μια ευλογοφανή απάντηση που δεν έχει σχέση με την πραγματικότητα, καθώς επίσης και να νιώθει ενοχές.
- «Κλείστε» τις ειδήσεις. Είναι λογικό να θέλετε να ενημερώνεστε, αλλά τα παιδιά σας ακούνε και αυτά περιστατικά βίας και τρομοκρατίας που τα κάνουν να αισθάνονται τρομερή ανασφάλεια, αφού σε μικρή ηλικία δεν είναι αναπτυξιακά έτοιμα να αντιληφθούν τη λογική πραγματικότητα. Επίσης, μπορούν να μάθουν κάτι από τους φίλους, το σχολείο ή από την τηλεόραση. Αν τα παιδιά σας κάνουν ανάλογες ερωτήσεις, απαντήστε τους όσο καλύτερα μπορείτε και υπενθυμίστε τους ότι θα κάνετε τα πάντα για να είναι ασφαλή. Περιορίστε λοιπόν τη συνολική σας έκθεση σε ειδήσεις και στα μέσα μαζικής ενημέρωσης∙ η υπερβολική έκθεση σε αυτά αυξάνει τους φόβους.